Onzekerheid blijft troef voor spelers in de energiebranche
Dat energieprijzen fluctueren, was altijd al een gegeven. Maar afgelopen jaar hebben we gezien welke emoties er vrijkomen als de inkoopprijzen van gas en elektriciteit nog niet eerder vertoonde hoogtes bereiken. Nu de energiemarkt juist de andere kant op schiet, is het een goed moment voor een terugblik. Waar zijn de hardste klappen gevallen? En hoe staat de energiebranche er nu zelf voor?
Wat merkt u van de gestegen energieprijzen? Dat was vorig jaar een veelgestelde vraag tijdens straatinterviews van nieuwsuitzendingen. Sommige passanten haalden luchtig hun schouders op en zeiden opgelucht dat ze een vast energiecontract hadden dat nog lang niet afliep. Maar er waren ook passanten die bij diezelfde vraag zichtbaar ineenkrompen of juist woedend hun rug strekten en hun kans pakten om eens goed stoom af te blazen.
De grote verliezers zijn toch de consumenten, door de hogere energieprijzen betaalden zij niet alleen meer voor gas en licht, maar ook voor producten waar energie voor nodig is om die te maken - Peter van Ees, sectorbankier bij ABN AMRO
Verliezers
Ook bij bedrijven vielen er flinke klappen. Daarbij ging het zowel om mkb’ers als grote bedrijven die de hogere grondstof- en energieprijzen niet aan hun klanten konden doorberekenen. Denk daarbij aan de warme bakker om de hoek die noodgedwongen de deuren moest sluiten of aan de fabriek die de productie moest stilleggen om de verliezen beperkt te houden. ‘Maar de grote verliezers zijn toch de consumenten’, zegt Peter van Ees, sectorbankier bij ABN AMRO voor de energiesector. ‘Door de hogere energieprijzen betaalden zij niet alleen meer voor gas en licht, maar ook voor producten waar energie voor nodig is om die te maken. En nu we veel energieprijzen zien dalen, is het nog maar de vraag of de gestegen prijzen voor consumentenartikelen eveneens gaan dalen. Supermarkten en hun leveranciers verlagen hun prijzen niet graag. Op die manier kunnen tijdelijk hogere energieprijzen dus tot langdurige prijsinflatie van consumentengoederen leiden.’
Winnaars
En de winnaars? ‘Vooral de nationale oliemaatschappijen’, weet Van Ees. ‘Maar ook private oliemaatschappijen, zoals Exxon, Chevron, Shell en Total hebben een goed jaar achter de rug. En dat terwijl ze in 2020, door corona, nog recordverliezen hadden geleden.’ Als we wat meer uitzoomen, wordt het plaatje een stuk diffuser. Dat komt omdat de energiebranche uit diverse sub-sectoren bestaat. Van Ees: ‘Het zijn echt de bedrijven die zelf olie en gas winnen en die ook als handelaar optreden. Zij konden veel winst maken. De eindprijzen gingen namelijk omhoog terwijl hun productiekosten gelijk bleven. Maar binnen de energiebranche zijn er veel partijen die alleen als tussenhandelaar optreden of die olie en gas als basisinput gebruiken, bijvoorbeeld om benzine te maken. Voor hun marges hing het maar net af van hoe zij hun inkoopcontracten hadden geregeld.’
Situatie op de stroommarkt
De waardeketen zoals die in de olie-en gassector werkt, gaat grotendeels ook op voor onze stroomvoorziening. Dat zijn enerzijds de partijen die stroom leveren aan consumenten, zoals de energieleveranciers en -handelaren, en anderzijds de partijen die de stroom produceren’, gaat hij verder met zijn opsomming. ‘Die stroomopwekking gebeurt op verschillende manieren. Zo werken veel zon- en windparken met vaste contracten, waardoor zij niets aan de prijsstijgingen verdienden. Maar de handelaar en de leverancier die deze stroom daarmee dus goedkoop konden inkopen, konden daar vervolgens wel weer een veel hogere prijs voor krijgen. En handelaren die juist met een hoge inkoopprijs te maken kregen? Die hebben die gewoon doorberekend en verdienden er dus niets extra’s aan. Voor een enkele energieleverancier pakte dat slecht uit: omdat ze hun inkoop- en verkoop niet goed op elkaar hadden afgestemd, moesten ze de deuren sluiten en hun klanten overdragen aan andere energieleveranciers.’
‘Het was vooral de snelheid van die prijsstijgingen die velen heeft verrast’ - Peter van Ees, sectorbankier bij ABN AMRO
Lastige cao-onderhandelingen
‘Tot slot zijn er nog de beheerders van energienetten en bedrijven die zich in de technische hoek van de energiebranche bevinden. Zij kregen met allerlei neveneffecten te maken. Zo leidde de inflatie tot hogere prijzen voor materialen die zij nodig hebben, zoals staal en andere materialen. Tijdens lastige cao-onderhandelingen moesten technische bedrijven bovendien uitleggen dat zij weliswaar in de energiesector werkzaam zijn, maar dat de prijsfluctuaties van energie niet direct invloed hebben op hun omzet- en winstcijfers.’ Kortom: door de prijsstijgingen van energie liepen de emoties op verschillende plekken hoog op. Van Ees: ‘Het was vooral de snelheid van die prijsstijgingen die velen heeft verrast. Daarbij ziet het er wel naar uit dat de energiecompensatie en het prijsplafond voor huishoudens effect hebben gehad.’
Cijfers over energiearmoede
TNO heeft onderzocht in hoeverre het aantal huishoudens dat met energiearmoede kampt de afgelopen twee jaar is gestegen. In 2020 lag dat aantal op 510.000 en in 2022 naar schatting op ruim 600.000: een stijging dus van zo’n 90.000 huishoudens. Maar zonder financiële compensatie had dat plaatje er volgens TNO echt anders uitgezien. Dan zou energiearmoede in 2022 namelijk de realiteit zijn voor ruim een miljoen huishoudens, wat neerkomt op nog eens een extra stijging van zo’n 400.000 huishoudens. Maar dat scenario is dus voorkomen.
Benieuwd naar het betaalgedrag in uw eigen branche? Vraag eenvoudig het rapport van Payt aan en ontdek het betaalgedrag in uw branche »
‘Als je het over een langere periode bekijkt, ben je met dynamische prijzen vaak goedkoper uit’ - Leo Houben, finance manager bij NieuweStroom
De actuele energieprijs betalen
Ondertussen hebben de stijgingen op de energiemarkt er wel voor gezorgd dat mensen met een andere bril naar die markt zijn gaan kijken. En dat merken ze ook bij NieuweStroom, een Nederlandse energiemaatschappij die zich vooral op de zakelijke markt richt en die al sinds 2012 dynamische prijzen hanteert. Hun klanten betalen de actuele marktprijs en krijgen daarbij duidelijk te zien welke opslagen daarbij gelden. Transparant dus, zonder risicopremies. ‘Toen de energieprijzen vorig jaar zo sterk stegen, gingen veel mensen zich voor het eerst echt goed in de energiemarkt verdiepen’, zegt Leo Houben, finance manager bij NieuweStroom. ‘En ze kwamen er al snel achter dat zekerheid een prijs heeft. Want als de inkoopprijs van energie daalt, merk je daar niets van als je een vast energiecontract voor een langere periode hebt afgesloten. Bij ons betaalt de klant dan meteen minder. En ja, omgekeerd geldt dat ook, maar als je het over een langere periode bekijkt, ben je met dynamische prijzen vaak goedkoper uit. Vorig jaar werd dat extra duidelijk, en dat heeft ervoor gezorgd dat we enorm zijn gegroeid en ook blijven groeien.’
Automatische betalingsherinneringen
Hoewel dat goed klinkt, zo’n flinke groei, kleven daar zeker ook risico’s aan. Want wat als die nieuwe klanten hun rekeningen heel laat of zelfs helemaal niet betalen? ‘Dat is absoluut een aandachtspunt’, beaamt Houben. ‘We besteden dan ook veel aandacht aan de onboarding van nieuwe klanten. En wat ook helpt, is dat we dankzij het digitale debiteurensysteem van Payt op elk moment een actueel overzicht hebben van alle rekeningen die nog uitstaan. Als een betaling te lang uitblijft, worden er via dat systeem ook meteen automatische betalingsherinneringen gestuurd. Ideaal, want daardoor hoeven de mensen uit mijn team daar niet zelf achteraan te gaan. Hoewel we vorig jaar door de hogere energieprijzen dachten dat rekeningen wel later betaald zouden worden, zien we nauwelijks verschil in de betaalmoraal van onze klanten. Dat heeft ons positief verrast. En dat geeft wel aan hoe belangrijk het is om een digitaal systeem te hebben dat helpt om een goed overzicht te houden en ook snel in actie te komen als dat nodig is.’
‘De gemiddelde tijd dat het duurde om een factuur te betalen in 2022 was voor onze klanten in de sector bijna hetzelfde als in 2021’ - Rob Rustenburg, directeur bij Payt
Worden energierekeningen later betaald?
In het European Payment Report 2023 van Intrum is te lezen dat het gemiddeld gezien een stuk langer duurt voordat energierekeningen worden betaald: van 48 naar 73 dagen. ‘Dat is echt een flinke verslechtering’, zegt Rob Rustenburg, directeur bij Payt. ‘Maar het aparte is dat wij die stijging helemaal niet terugzien in de cijfers van klanten van ons die in de energiebranche werkzaam zijn. Net als bij NieuweStroom was de gemiddelde tijd dat het duurde om een factuur te betalen in 2022 bijna hetzelfde als in 2021. En dat heeft volgens mij alles te maken met de mogelijkheden die we met ons platform bieden om kort op de bal te spelen.’
Schat aan data
Naast het kort op de bal spelen, is het ook belangrijk om over informatie te beschikken waardoor je toekomstige problemen kunt voorkomen. Ook bij NieuweStroom is dat momenteel een belangrijk aandachtspunt. Houben: ‘In het systeem van Payt zit een enorme schat aan data, en we weten dat we daar nog veel meer mee kunnen. We zijn nu dus ook aan het kijken hoe we die informatie zo optimaal mogelijk kunnen inzetten. Welke klanten hebben extra aandacht nodig? Hoe effectief zijn bepaalde maatregelen en processtappen? En vooral: wat kunnen we daarvan leren en hoe kunnen we daar op een slimme manier op inspelen? We hebben 90.000 actieve aansluitingen. Die kunnen we natuurlijk niet allemaal persoonlijk benaderen, dus dat betekent dat we vanuit het systeem de inzichten moeten zien te krijgen. En dat sluit allemaal naadloos aan bij de opzet en werkwijze van Payt
‘Er spelen momenteel op de energiemarkt zoveel zaken dat het lastig is om de toekomst te voorspellen’ -Rob Rustenburg, directeur bij Payt
Betaalgedrag voorspellen
Rustenburg knikt bevestigend. ‘Er spelen momenteel op de energiemarkt zoveel zaken dat het lastig is om de toekomst te voorspellen. Het is als een kubus die er elke keer dat je hem oppakt weer anders uitziet. Maar het betaalgedrag van klanten voorspellen: dat wordt door alle data en digitale tools juist weer wel steeds makkelijker. En dat is dan ook iets waar we als Payt volop mee bezig zijn. Alleen het koppelen van verschillende databestanden kan al interessante nieuwe inzichten opleveren. En die kennis maakt het mogelijk om toekomstige problemen vroegtijdig te signaleren en naar passende oplossingen te zoeken. Als platform zijn we daarbij in staat om snel in te spelen op veranderende wetgeving. Zo helpen we onze klanten om qua debiteurenbeheer te voldoen aan de door de overheid opgelegde regels, ook als het gaat om bepalingen die gaan over consumentenbescherming. Ook dat zijn dingen die je met slimme automatisering op een goede manier kunt inrichten.’
Plan zelf een persoonlijke demo in
Heeft u vragen of benieuwd naar de voordelen van Payt voor uw organisatie? Plan hiernaast zelf uw persoonlijke online demo met Thymen in! U krijgt, geheel vrijblijvend, een interactieve demonstratie van ons platform voor geautomatiseerd debiteurenbeheer. Binnen 60 minuten weet u alle voordelen van Payt voor uw bedrijf.
In 3 stappen uw gratis demo:
- Plan zelf een online demo in wanneer het u het beste uitkomt*
- Krijg vrijblijvend een interactieve demo van ons platform
- Beslis zelf
*Is het door u gewenste tijdslot reeds bezet? Onze collega Jeroen staat voor u klaar! Plan hier een afspraak met Jeroen in.
Gerelateerde artikelen
Compenseer je CO2-uitstoot met Payt: Een groene stap vooruit!
Nog nooit was de automotivebranche zo dynamisch en onvoorspelbaar
